رشد فضای بی‌اعتمادی در جوامع به علّت رفتارهای به شدت سیاست‌زده مسئولین باعث شده تا نرخ مشارکت در انتخابات در کشورهای مختلف جهان به شدت کاهش یابد. همین موضوع باعث شده تا مفهومی به نام بازاریابی سیاسی مورد توجه مسئولین اجرایی قرار بگیرد. مفهومی که مانند سایر شاحه‌های علم بازاریابی هنوز زیاد شناخته شده نیست.
بازاریابی‌سیاسی ابزاری برای رشد دموکراسی
دموکراسی یکی از ملاک‌های اصلی برای فضیلت داشتن یک حکومت در بین مردم و نظام تعاملات جهانی می‌باشد. این ملاک امروزه به قدری اهمیت پیدا کرده است که حت خودکامه‌ترین سیاستمداران و مستبدترین حکومت‌ها نیز سعی دارند تا اراده خود را از طریق صندوق رای و انتخابات به ظاهر آزاد به نمایش بگذارند.
مشارکت بالای مرمی در انتخابات برای بهبود سیاست‌ها و ضمانت اجرایی داشتن تصمیمات بسیارمهم است. وجود یک انتخابات رقابتی آزاد فرصتی است تا منافذ جدیدی برای یک نظام سیاسی بوجود بیاید و بتوان استراتژی و چشم‌اندازهای جدیدی را به جهت عبور از بحران‌ها برای یک کشور تعریف نمود.
یک مقاله پیش نیاز: بازاریابی چیست و چگونه می‌توان به مدیریت بازار پرداخت؟
بازاریابی سیاسی چیست؟
بازاریابی سیاسی(Political Marketing) یک مفهوم نسبتا جدیدی است در سال ۱۹۸۵ توسط انجمن بازاریابی آمریکا به رمیت شناخته شد. بازاریابی‌سیاسی را می‌توان به معنای اثربخشی فرآیندهای بازاریابی برای جذب نظر مخاطبان بر روی اهداف سیاسی مشخص تعریف نمود.
در بازاریابی سیاسی سعی می‌شود تا یک ایده و مجموعه‌ای از عقاید پیرامونی آن با توجه به مباحث عمومی که در جامعه مطرح است، به شکلی ترویج شود که مورد اقبال عموم مردم قرار گیرد.
انواع شیوه‌های بازاریابی سیاسی
بازاریابی سیاسی در جوامع توسعه یافته و کمنر توسعه یافته به اشکال مختلفی ظهور پیدا می‌کند. برای موفقیت در یک انتخابات توجه به برخی نکات زیربنایی در بازاریابی‌سیاسی اهمیت دارد. زیرا برای پیروزی در انتخابات رعایت اصول اولیه بازاریابی ضروری است.
در بازاریابی‌سیاسی با شیوه‌هایی نظیر استفاده از چهره‌های مشهور، تبلیغات مقایسه‌ای، تبلیغات تخریبی، مچ‌گیری و فعالیت‌های زمینه‌ای قبل از انتخابات روبرو هستیم که از تمامی این موارد می‌توان برای پیشبرد اهداف استفاده کرد.
باز تعریف مفهوم بازاریابی‌سیاسی
در سالیان اخیر کاهش مشارکت در انتخابات باعث شده تا مفهوم بازاریابی‌سیاسی به شکل جدّی‌تری در بین مسئولین ردوه‌بالای کشورها مورد توجه قرار گیرد، به گونه‌ای که می‌توان تعریف بازاریابی‌سیاسی را به شکل زیر بیان نمود:
” بازاریابی سیاسی یک واحد سازمانی برای ارتباطات سیاسی با نهادها و مجموعه‌ای از فرآیندها برای برقراری ارتباط با رای‌دهندگان است. این واحد سازمانی سعی می‌کند تا سودمندی لازم را برای تمامی ذینفعان خود فراهم آورد.”
در تعریف فوق می‌بینیم که بازاریابی‌سیاسی تا سطح یک واحد ثابت سازمانی ارتقاء پیدا کرده است که بصورت مستمر و متمرکز به دنبال ایاد زمینه‌هایی برای موفقیت یک حزب، نگرش یا برخی از چهره‌های سیاسی است.
هم اکنون بخوانید: بازاریابی آمیخته چیست؟
نکات مهم در بازاریابی سیاسی
بطور کلی علم بازاریابی با تحقیق و توسعه(R&D) رابطه مستقیمی دارد. این ارتباط در بازاریابی‌سیاسی نیز به شکل گسترده‌تری مشاهده می‌شود. تحقیق و توسعه در مسائل سیاسی به دنبال کشف نظرات عموم جامعه، احزاب یا نامزدهای موافق یا مخالف است. واحد R&D سیاسی می‌تواند با تحلیل وضعیت رقابتی در یک انتخابات به ذینفعان(کاندیداها و جریانات سیاسی) بهترین راهکارها را برای حضور در انتخابات ارائه نماید.
بازاریابی‌سیاسی در سطح کلان نیز می‌تواند مورد استفاده حاکمان قرار بگیرد. مشارکت حداکثری در انتخابات برای هر حکومتی اهمیت دارد. حکومت‌ها می‌توانند با کمک بازاریابی سیاسی، نرخ مشارکت مردم را در انتخابات به شکل فزآینده‌ای بهبود دهند و به خوبی سیاست‌های کلی نظام را در انتخابات پیاده‌سازی نمایند.
تفاوت بازاریابی سیاسی با سایر شاخه‌های بازاریابی
در بازاریابی تجاری ما به نیازهای مصرف‌کنندگان توجه می‌کنیم و تمامی تلاش خود را برای برآورده کردن این نیازها می‌گذاریم و افزایش رضایت مشتری به ما نشان می‌دهد که تا چه میزان توانسته‌ایم فرآیندهای بازاریابی را به خوبی پیش ببریم. بازاریابی سیاسی نیز از این قاعده خارج نیست. در بازاریابی سیاسی رای ابزاری برای مبادله ارزش بین احزاب و مصرف‌کنندگان(همان مردم) می‌باشد.
در بازاریابی‌سیاسی همچون سایر شاخه‌های بازاریابی، شناخت عوامل بازدارنده در تحقق یک هدف می‌تواند به بازاریایابان سیاسی برای افزایش نرخ مشارکت یا تغییر رویکردهای جامعه کمک نماید. امّا باید توجه داشت که بازاریابی سیاسی با بازاریابی تجاری دو تفاوت مهم دارد:
- در تجارت هدف از بازاریابی کسب سود مالی است در حالی که در سیاست ما به دنبال توسعه دموکراسی و مردمسالاری از طریق بهبود نرخ مشارکت در انتخابات هستیم.
- در تجارت تحقیقات بازار نقش مهمی در پیاده‌سازی یک سیستم بازاریابی دارد. در سیاست علاوه بر شرایط جامعه و فضای سیاست جهانی، عملکرد شخصی کاندیداها یا احزاب نیز می‌تواند بر روند بازاریابی‌سیاسی تاثیر بگذارد.
بازاریابی‌سیاسی مهمترین ابزاری است که سیاستمداران می‌توانند به کمک آن به یک روش موثر و کارآمد برای پیروزی در مبارزات سیاسی و انتخابات دست پیدا کنند.
یک مقاله دیگر برای شما: آشنایی با کاربرد تکنیک تایید اجتماعی در بازاریابی
مجموعه اقدامات لازم در یک بازاریابی موثر سیاسی
برای موفقیت در فرآیندهای سیاسی باید بتوان مجموعه‌ای از فعالیت‌ها را انجام داد تا شاهد یک بازاریابی موثر سیاسی باشیم این فعالیت‌ها عبارتند از:
- گردآوری اطلاعات جامعه
- طراحی محصولات متنوع سیاسی با توجه به نیاز روز مردم
- تنظیم و تطابق محصولات سیاسی با توجه به شرایط جامعه، شرایط منطقه‌ای و جهانی و وضعیت سایر رقبا
- پیاده‌سازی و اجرای پلن‌های بازاریابی‌سیاسی
- شنماخت کانال‌های ارتباطات با جامعه و بهبود ارتباطات با بطن جامعه
- مدیریت درست کمپین‌های تبلیغاتی(به لحاظ هزینه، منابه و دسترسی به اهداف)
- تمرکز بر حضور حداکثری مخاطبین در انتخابات
- بررسی نتایج بعد از انتخابات، آنالیز عملکرد و باز طراحی بازاریابی‌سیاسی برای آینده
در بازاریابی سیاسی مانند سایر شیوه‌های بازاریابی، شکست اجتناب ناپذیر است. امّا آنچه مهم است، باید از این شکست‌ها درس گرفت و با جمع‌آوری اطلاعات و شناخت درست از اشتباهات به بازطراحی فرآیندهای بازاریابی براساس شناخت دقیقی که از رفتار احتمالی جامعه بدست آمده است،پرداخت. وجود یک سند راهبردی برای بازاریابی‌سیاسی در همه سطوح (کلان، احزاب و چهره‌های مطرح سیاسی) ضروری خواهد بود.
