اقتصاد توجه یکی از مفاهیمی است که در سالیان اخیر مطرح شده است. حدود ۵۰ سال پیش، دستیابی به اطلاعات کار سختی بود. برای پیداکردن یا خرید یک کتاب لازم بود از شهری به شهر دیگر رفت. برای دریافت اخبار، همه مجبور بودند تا روزنامه‌ها یا مجلّات را خریداری کنند.
امروزه ما از طریق گوشی‌های هوشمند خود محتواهایی را از منابع مختلف نظیر پیامک‌ها، اینستاگرام، لینکدین، توئیتر، وب‌سایت‌ها و.. دریافت می‌کنیم. محتواهایی که سعی دارند اطلاعاتی را به ما انتقال دهند و آگاهی ما را نسبت به موضوعات مختلف افزایش دهند.
توجه چیست؟
توجه یک فرآیند شناختی است که در آن ذهن انسان با تمرکز بر روی محرک‌های محیطی سعی می‌کند تا با تمام وجود موضوعی را درک و نسبت به آن عکس‌العمل نشان دهد. از آنجایی که امروزه دغدغه‌ای برای جمع‌آوری اطلاعات نداریم و بصورت مستمر حجم عظیمی از اطلاعات را دریافت می‌کنیم، شاهد بحرانی به نام کمبود توجه (Scarcity of Attention) هستیم.
ویژگ مهم عصر اطلاعات این است که ما در حجم عظیمی از داده‌هایی که از منابع مختلف بدست می‌آوریم، غرق می‌شویم. در علم اقتصاد هر چیزی که دچار کمبود شود می‌تواند دارای ارزش شود و مورد بررسی جدّی قرار گیرد. عدم توجه مخاطبان به محتواهایی که در رسانه‌های مختلف منتشر می‌شود علمی را به نام اقتصاد توجه (economy attention) بوجود آورده است.
بزرگترین مشکلی که رسانه‌ها با آن مواجه هستند، جلب توجه مخاطبان و ارزش‌آفرینی برای آنها می‌باشد. اقتصاد توجه به دنبال یافتن بهترین راه‌حل‌ها برای افزایش توجه مخاطبان به موضوعات مختلف می‌باشد.
تاریخچه اقتصاد توجه
انسانها ظرفیت محدودی برای دریافت محتوا و پیام‌ها از محیط اطراف خود دارند. به همین دلیل افزونی اطلاعات موجب بی‌توجهی آنها به محتواها می‌شود.
ما در عصر اطلاعات دیگر مشکلی برای یافتن داده‌های مورد نیاز خود نداریم. حتی در بسیاری از مواقع با مشکل سرریز اطلاعات هم مواجه هستیم. همین موضوع باعث شد تا هربرت سایمون برنده جایزه نوبل اقتصاد(۱۹۷۸) عنوان کند:
” در جهانی که اطلاعات فراوانی وجود دارد، جامعه به مرور زمان دچار فقر توجه خواهد شد.”
هربرت سایمون
اقتصاد توجه زیرمجموعه اقتصاد رسانه است که در آن سعی می‌شود تا شیوه‌های جدیدی برای تطابق دنیای متناهی توجه انسانها و دنیای نامتناهی اطلاعات ارائه شود.
ضرورت نیاز به اقتصاد توجه
در حالی که این مقاله را می‌خوانیم
- بیش از ۵۳۰۰۰ کتاب بر روی کتابخانه‌های آنلاین بارگذاری شده است که برای مطالعه آن باید بیش از ۱۴۵ سال زمان گذاشت
- در هر دقیقه بیش از ۴۰۰ ساعت فیلم بر روی یوتیوب بارگذاری می‌شود
- و..
پس می‌توان گفت که چالش امروز یافتن محتوا برای مشاهده یا خواندن نیست، بلکه ایجاد توجه در خوانندگان مهمترین کاری است که مدیر یک رسانه باید بتواند آن را انجام دهد.
بحران کمبود توجه
توجه را می‌توان دقت ذهنی به یک موضوع دانست. برای اینکه بتوانیم از اطلاعات به درستی استفاده کنیم باید بر روی یک موضوع مشخص تمرکز داشته باشیم. وقتی ما توجه خود را بر روی چندین موضوع می‌گذاریم، تمرکز خود را از دست می‌دهیم.
انسانها هرچقدر هم برنامه‌ریزی کنند تنها ۲۴ ساعت را در شبانه‌روز در اختیار دارند. بنابراین ظرفیت توجه در انسانها محدود است و هر چقدر اطلاعات زیادی به آنها داده شود تنها می‌توانند اطلاعات محدودی را پردازش کنند. اطلاعات بیش از حد، بحرانی به نام کمبود توجه را بوجود می‌آورد.
مهمترین وظیفه علم اقتصاد تخصیص درست منابع کماب به افراد تعریف شده است. وقتی توجه نیز کمیاب شود نیاز است تا با کمک علم اقتصاد این منبع محدود را به درستی در اختیار افراد بگذاریم و این سر منشاء ایجاد اقتصاد توجه محسوب می‌شود.
هم‌اکنون بخوانید: بازاریابی چابک، آینده صنعت بازاریابی
توجه و بازاریابی
کمتر کسب و کاری را می‌توان پیدا کرد که علاقمند باشد تا مورد بی‌توجهی قرار گیرد و دیده نشود. زیرا کسب و کارها به تجربه به این واقعیت رسیده‌اند که اگر بتوانند توجه مخاطبان را به خود جلب کنند، خواهند توانست این توجه را به سمت یک محصول و خدمت ببرند و میزان فروش خود را افزایش دهند.
انتقال توجه در اکثر موارد موجب درآمدزایی سریع برای یک بیزینس خواهد شد. نمونه‌هایی از انتقال توجه را می‌توان در تبلیغات تلویزیونی، اسپانسری روی لباس یازیکنان فوتبال، خطاب قرار گرفتن یک برند توسط مجری در یک همایش بزرگ و بین المللی و تکرار نام یک برند در بیلبوردهای شهری مشاهده کرد.
ارتباط بازاریابی و توجه
بازاریابی با برداشت ما از توجه مرتبط است. هدف از بازاریابی تاثیرگذاری بر رفتار مخاطب است. در بازاریابی سعی دارد تا مصرف‌کنندگان را به خرید یک محصول یا خدمت ترغیب کند. مدل‌های بازاریابی، سطوح مختلفی از توجه را ایجاد می‌کنند. توجه مهمترین ابزار برای متقاعد سازی دیگران در بازاریابی است.
در بازاریابی ما به دنبال تاثیرگذاری بر رفتار مخاطبان هستیم. توجه یک دریچه برای ورود به ذهن افراد است و شرط لازم برای ارتباط موفق با مشتری می‌باشد. بنابراین اگر به دنبال رشد بازار محصولات یا خدمات خود هستیم باید به اقتصاد توجه و راه‌های توسعه آن توجه کافی داشته باشیم.
نقش اقتصاد توجه در رشد کسب و کارها
اینترنت را می‌توان بزرگترین مهندسی اجتماعی در طول تاریخ بشر دانست. استفاده از اینترنت در ابعاد مختلف زندگی جوامع رسوخ پیدا کرده است. در حال حاضر مهمترین مظهر توجه را می‌توان در رسانه‌های اجتماعی پیدا کرد. کسب وکارهای کوچک، متوسط و حتی بزرگ به خوبی پی‌برده‌اند که رسانه‌های اجتماعی نظیر فیس‌بوک، لینکدین، اینستاگرام، توئیتر، وب‌سایت‌های خبری و.. می‌توانند به عنوان یک منبع مناسب برای جلب توجه مخاطبان و هدایت آنها به سوی خرید یک محصول یا خدمت عمل نمایند.
امّا ما در حال رسیدن به اوج اشباع در رسانه‌های دیجیتال هستیم چرا که جذب توجه دیگران نیازمند رقابت شدیدی است. بزرگترین مشکلی که بیزینس‌های امروزی با آن مواجه هستند ناتوانی در جلب توجه و اقناع مخاطبان خود در رسانه‌های اجتماعی می‌باشد. علت این ناتوانی، کثرت محتواهای تولیدی در این قبیل از مدیاها است.
یک مقاله جذاب دیگر: ساخت یک رسانه و کسب درآمد از آن
توجه پول رایج در رسانه‌ها
به همین دلیل توجه را می‌توان یک واحد پولی رایج در اقتصاد رسانه دانست. اگر می‌خواهیم از رسانه‌های اجتماعی برای رشد کسب و کار خود استفاده کنیم باید به تقویت اقتصاد توجه بپردازیم.
تولید محتوای باکیفیت، جذاب و البتّه آگاهی بخش می‌تواند نقش مهمی را در جلب توجه مخاطب و ارزش‌آفرینی برای کسب و کارها در شبکه‌های اجتماعی ایفا کند.
آینده اقتصاد توجه
اقتصاد توجه بیش از هر چیزی به خلاقیت نیاز دارد. از آنجا که جلب توجه مخاطب کار آسانی نیست، باید با استفاده از روش‌های نوآورانه نظر مخاطب را به سمت یک موضوع جلب کرد.
استفاده از فناوری‌های سطح بالا نظیر واقعیت افزوده از جمله شیوه‌هایی است که بسیاری از شرکت‌ها نظیر فیس بوک برای جلب نظر مخاطبان خود به سراغ آن رفته‌اند.
امّا برخی از شرکت‌های دیگر از ایده‌های جذاب و البتّه ساده‌تری برای کسب توجه مخاطبان استفاده می‌کنند. آنها بخشی از پولی که از راه تبلیغات کسب می‌کنند را بین مخاطبان خود تقسیم می‌کنند. در حقیقت این شرکت‌ها بهای توجه مخاطب به یک محتوا را بصورت مستقیم به او پرداخت می‌کنند.
در پایان باید توجه کنیم که با پیشرفت تکنولوژی ایجاد یک رسانه(سایت، داشتن یک پیج در شبکه‌های اجتماعی و وبلاگ) کار ساده‌ای بنظر می‌رسد. امّا جلب توجه مخاطب به سوی محتوا با توجه به حجم عظیم داده‌ها کار ساده‌ای نیست. برای اینکه بتوانیم توجه مخاطب را دست بیاوریم باید طرح و برنامه داشته باشیم و با ابتکار و خلاقیت، محتوایی منحصربفرد را در اختیار کاربران خود بگذاریم.
