انسان‌ها در شرایط مختلف از خود رفتارهای گوناگونی را بروز می‌دهند. در طول تاریخ، بشریت به دنبال تسلط بر محیط اطراف خود بوده و همیشه تلاش کرده است تا زندگی همراه با آرامش و رفاه را برای خود و اطرافیانش فراهم بیاورد. انسان‌ها برای کنترل رفتارهای خود نیاز به اخلاقیّات دارند. اخلاق حرفه ای در کسب وکار همان کنترل‌کننده رفتارهای انسان در حوزه شغلی می‌باشد.
انسان بدون اخلاق، شبیه اتومبیل بدون ترمز یا اسلحه بدون ضامن می‌باشد. علم و اخلاق دو حوزه‌ای هستند که همواره با یکدیگر در رقابت بوده‌اند(مخصوصا در حوزه کسب و کار و کسب درآمد). شاید یک رفتار از لحاظ علمی قابل قبول باشد امّا از لحاظ اخلاقی جای بحث بسیاری دارد.
شاید خواندن این مطلب هم برای شما جذاب باشد: چگونگی راه اندازی یک کسب و کار مجازی
اخلاق حرفه ای چیست؟
اخلاق حرفه‌ای(Professional Ethics) یکی از موضوعاتی است که در حوزه اخلاق بررسی می‌شود و در آن سعی می‌شود برای مباحث اخلاقی مطرح در حرفه‌های گوناگون راهکاری ارائه شود. اخلاق حرفه‌ایی مسئولیت‌های یک فرد را در یک حرفه یا شغل مورد بررسی قرار می‌دهد و سعی می‌کند فرد را برای تحقق رفتارهای خاص هدایت کند.
اهداف اخلاق حرفه ای در کسب و کارها عبارتند از:
- جلوگیری از آسیب به دیگران
- حداکثر شدن مهربانی و عطوفت بین انسان‌ها
- افزایش احترام به دیگران
- رعایت آزادی فردی یا گروهی
- رعایت عدالت و حقوق فردی و اجتماعی
- احترام به قوانین و دستورالعمل‌ها
- پیروی از مظاهر اخلاقی مانند صداقت، درستکاری و..
- پرهیز از خشونت و تضییع حقوق ضعیفان
- یاری رساندن به نیازمندان و مظلومان
- افزایش مشارکت و دلبستگی به کار
- افزایش شانس موفقیت در کسب و کارها و گسترش تجارت
- و..
شانس یا مهارت در کسب وکار، کدامیک؟
انواع اخلاق
قبل از آن که به موضوع اخلاق حرفه‌ای در کسب و کارها بپردازیم، بهتر آن است که با انواع اخلاق آشنا شویم.
۱- اخلاق نظری
این نوع از اخلاق به مفاهیم کلی و قضاوت‌های اخلاقی می‌پردازد و در واقع به چیستی و چرایی مسائل ارتباط دارد و سعی می‌کند اصول اخلاقی را تعریف کند.
۲- اخلاق هنجاری
این بخش از اخلاق، انتخاب صحیح از میان «خوب و بد» و «درست و نادرست» را براساس قواعد اخلاقی مطرح می‌کند.
۳- اخلاق کاربردی
این بخش از اخلاق سعی دارد تا با توجه به اخلاق نظری و اخلاق هنجاری و قواعد کلی نظیر حقوق بشر، عدالت اجتماعی و برابری نژادی تعدادی ضابطه برای مدیریت امور ارائه دهد.
تفاوت اخلاق با حقوق یا قانون
رهنمودها و توصیه‌های اخلاقی با ضوابط وقوانین حقوقی متفاوت است. رهنمودهای اخلاقی را معمولا سازمان‌های علمی و بر مبنای رفتارهای مثبت انسانی تدوین می‌کنند ولی قوانین حقوقی معمولا توسط دولت‌ها یا سایر نهادهای قانون‌گذار تدوین می‌شوند.
در هر حرفه‌ای شاهد رهنمودهای اخلاقی و حقوقی(و حتی فقهی) می‌باشیم که معمولا این رهنمودها در قالب استانداردهای خاصی تدوین و برای اجرا به سایرین ابلاغ می‌شوند. تفاوت‌های اخلاق و قانون عبارتند از:
- اخلاق از قانون کلی‌تر است.
- اخلاق جنبه شخصی دارد در حالی که قانون جنبه اجتماعی دارد.
- اخلاق معمولا توصیه‌ایی است امّا قانون الزامی است.
- در بیشتر موارد قانون براساس اخلاق یا هنجارهای اجتماعی نوشته می‌شود.
- اخلاق(معمولا) ضمانت اجرایی ندارد، امّا قانون ضمانت اجرایی دارد.
- قانون صلاح اکثریت را در نظر می‌گیرد امّا اخلاق خصوصیات برتر و آرمانی را در نظر می‌گیرد.
نقش اخلاق حرفه ای در ایجاد کسب و کار ها
رعایت اخلاق و توجه به رفتارهای انسانی می‌تواند در رشد کسب و کارها نقش بسیاری داشته باشد. در کسب و کارهای کوچک و متوسط که بیشتر فعالیت‌های آنان بر روی بستر اینترنت شکل می‌گیرد، معمولا ارزشمندترین دارایی که در اختیار آنان می‌باشد نیروی انسانی است. در چنین کسب و کارهایی توجه به اخلاقیّات می‌تواند بهبود رضایت شغلی پرسنل را به همراه داشته باشد. افزایش رضایت شغلی موجب افزایش بهره‌وری در یک سازمان می‌شود.
برای راه‌اندازی یک کسب و کار جدید باید بیش از هرکاری به فراگیری اصول اخلاق حرفه ای در آن کسب و کار پرداخت. رعایت اخلاق حرفه‌ای می‌تواند باعث شهرت برند و افزایش اعتماد عمومی به یک کسب و کار شود.
آشنایی با اصول مذاکره در کسب و کارها
مسئولیت‌پذیری در کسب و کارها
یکی از مفاهیم چالش برانگیز در حوزه اخلاق، مسئولیت است. مسئولیت فعالیتی است که فرد مامور به انجام آن می‌شود. در مسئولیت نوعی التزام از سوی خود شخص یا مافوق او وجود دارد. مسئولیت نسبت به یک موضوع یا کار زمانی مطرح می‌شود که فرد مسئول نسبت به کاری، وظیفه یا تکلیفی داشته باشد.
“به طور کلی می‌توان گفت مسئولیت یعنی پاسخگو بودن در قبال وظایف و تکالیف محوله به یک شخص”
مسئولیت‌پذیری در کسب وکارها از اهمیت خاصی برخوردار است زیرا که موفقیت یک تیم‌کاری یا سازمان منوط به اجرای درست وظایف توسط تمامی اعضا می‌باشد.
انواع مسئولیت در کسب و کار
۱- مسئولیت در قبال اعمال
یک انسان بر کلیه اعمالی که به صورت غیرفطری از خود بروز می‌دهد مسئول است و در مورد اعمال فطری هم باید سعی کند تا آن‌ها را کنترل کند و منطبق بر هنجارهای اجتماعی عمل نماید. ما باید سعی کنیم که اعمالمان بر کسب و کارها یا سایر افراد جامعه اثر منفی نگذارد.
۲- مسئولیت معطوف به گذشته
منظور از مسئولیت معطوف به گذشته، مسئولیت‌های یک فرد یا گروه در قبال رفتارهایی است که در گذشته انجام داده‌اند. این رفتارها معمولا خاتمه پذیرفته‌اند ولی آثار آن ممکن است در زمان حال و حتی آینده نیز تداوم داشته باشد.
۳- مسئولیت معطوف به آینده
منظور از مسئولیت معطوف به آینده، مسئولیتی است که هنوز در حال جریان است و فردملزم است آن وظیفه یا تکلیف را انجام دهد.
۴- مسئولیت فردی و گروهی
مسئولیت منحصر به افراد نمی‌باشد بلکه گروه‌ها، سازمان‌ها، نهادها و شرکت‌ها نیز مسئول رفتارهایشان هستند.
کوچینگ و جایگاه آن در رشد کسب و کارها
شرایط مسئولیت اخلاقی در کسب وکارها
باید توجه داشت که افراد یا گروه‌ها در شرایط خاصی نسبت به رفتارهای خود مسئول هستند. این شرایط عبارتند از:
- قدرت و توانایی برای انجام آن مسئولیت
- علم و آگاهی داشتن نسبت به آن مسئولیت
- اختیار و اراده داشتن در انجام مسئولیت
اگر شرایط حداقلی فوق به هر دلیلی وجود نداشته باشد مسئولیّت از گردن افراد ساقط می‌شود.
صفات اخلاقی مثبت در کارکنان
اخلاق حرفه ای در کسب و کارها از نیروها و کارکنانی که در یک سازمان مشغول به کار هستند می‌خواهد که تعدادی از بایدها و نبایدها را در کار رعایت کنند. رعایت این هنجارها باعث می‌شود تا یک سازمان بتواند حداکثر رضایت ارباب رجوعان خود را جلب نماید و به سد رشد و تعالی سازمانی حرکت کند.
تعدادی از سجایای اخلاقی که کارکنان باید در کار خودمدنظر قرار دهند عبارتند از:
- نظم و انضباط کاری
- سعه صدر و صبور بودن
- پرهیز از شتاب‌زدگی و عجله
- انتقادپذیر بودن
- امانت‌داری
- وقت‌شناسی(مدیریت زمان)
- حفظ اسرار همکاران و سازمان
- کمک به سایر همکاران و همیاری و همدلی با مدیران ارشد سازمانی
- حل تعارضات با سایر همکاران و حتی رقبا به صورت دوستانه
- خستگی ناپذیر بودن
- خوش‌رفتاری، خوش‌رویی و خوش‌خویی
- و..
اخلاق حرفه‌ای در کسب و کار به طور خلاصه عنوان می‌کند که آن چیزی که برای خود نمی‌پسندید برای دیگران هم نپسندید. هرچند که در سالیان اخیر، توسعه تکنولوژی‌های پیشرفته موجب رشد سریع کسب و کارها شده است، امّا در بسیاری از موارد همین تکنولوژی‌ها باعث تضعیف اخلاق و حتی فرهنگ عمومی در کسب و کارهای نوین شده است.
رعایت اخلاق حرفه‌ای از سوی تمامی اصناف و زیرمجموعه‌های آنان می‌تواند پیشرفت همه‌ی مشاغل را به همراه بیاورد و در سایه رقابت سالم و سازنده کیفیت و کمیّت محصولات و خدمات شرکت‌ها نیز افزایش پیدا کند.
منبع: کتاب اخلاق حرفه ای نوشته ناصر صبحی قراملکی (اگر شما پدیدآورنده این اثر هستید یا فکر می کنید دانلود این فایل غیرمجاز است به من اطلاع دهید تا فایل حذف شود)
